Een Genks gezin dat zijn beklinkerde tuin weigerde te ontharden, is door de stad doorverwezen naar het parket. In het wilde weg uw (voor)tuin verharden, is immers strafbaar. Het is een hoogst uitzonderlijke maatregel die vragen oproept. Wij deden een rondvraag in een aantal steden en gemeenten in onze provincie over hoe zij omgaan met de verharde voortuinen. “Het enige wat we kunnen doen is de bevolking sensibiliseren”
De aarde warmt op en de bodem droogt uit, maar toch blijft de Vlaming zijn voortuin massaal verharden. Grasperkjes, buxushagen of bloemenvelden moeten al te vaak wijken voor beklinkerde of vol gekiezelde parkeerplaatsen voor de deur. Zo’n oprit heeft geen onderhoud nodig, maar is bijzonder nefast voor de natuur. Een verharde voortuin laat nauwelijks infiltratie van het regenwater toe.
Als elke Vlaming 10 vierkante meter terras onthardt, zou er volgens professor grondwaterhydrologie Marijke Huysmans (VUB) jaarlijks zo’n vijftien miljard liter water extra de bodem insijpelen. “Elke vierkante meter steen die wordt vervangen door groen helpt”, zei bevoegd minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) al in 2020. Vorige week keurde het parlement de nieuwe hemelwaterverordening van de minister goed. Wie bouwt of verbouwt, zal voortaan verplicht meer regenwater moeten kunnen opvangen.
Ongebreideld uw (voor)tuin verharden is overigens al veel langer verboden. Zodra een eigenaar meer dan 40 vierkante meter wil verharden, moet dat volgens de regels van de hemelwaterverordening. Vanaf 80 vierkante meter is een vergunning verplicht. Die vergunning was in Genk nooit aangevraagd. Omdat overleg niets uithaalde, kon de stad niet anders dan het dossier naar het parket doorsturen. Hoogst uitzonderlijk, zo blijkt uit een rondvraag bij een aantal Antwerpse gemeentes.
In Lier moesten tientallen gezinnen twee jaar geleden hun voortuin ontharden wat voor heel wat commotie zorgde. Sindsdien loopt het er veel vlotter volgens schepen van Stadsontwikkeling, Milieu en Natuur Thierry Suetens (Open Vld). “Hier en daar moeten we nog boetes opleggen omdat de regels niet nageleefd werden. Het merendeel van de voortuinen in Lier is geregulariseerd”, zegt Suetens.
De stad kan niet veel doen aan verharde tuinen die verjaard zijn. “Dat is zo bij gebouwen die voor de jaren 2000 zijn gebouwd. Daar kunnen we dus niets aan veranderen. We kunnen de mensen wel bewust maken van het klimaatprobleem.”
Suetens verduidelijkt dat jongere mensen die zich bewust zijn van het klimaatbeleid, sneller hun voortuin openbreken en groen aanleggen. “Ik moet toegeven dat het een lastige maatregel is voor bewoners. Als er problemen zijn, zoeken we met de stad direct naar een geschikte oplossing.”
Veel weigeringen
Districtsburgemeester van Deurne Tjerk Sekeris (N-VA) vindt dat er in stad Antwerpen nog veel werk aan de winkel is. “Bewoners komen bij ons klagen wanneer andere buurtbewoners hun voortuinen verharden. Daaraan merk ik dat ze weet hebben van de nieuwe maatregel”, zegt Sekeris.
In stad Antwerpen worden alleen strikt noodzakelijke verhardingen toegelaten. “We weigeren bijna alle vragen voor verharding van voortuinen”, zegt Sekeris. In de bouwcode van stad Antwerpen wordt duidelijk gemaakt wat wel en niet mag.
In de bouwcode van Mortsel schrijft de stad dat de voortuin voldoende natuur moet behouden. Schepen van Ruimtelijke Ordening Livia Moreau (Open Vld) uit Mortsel zegt dat het college afgelopen week meerdere keren debatteerde over een mogelijk project: tegelwippen. Dat is een Vlaams kampioenschap voor gemeentes met als doel om Vlaanderen groener te maken door zo veel mogelijk tegels uit te breken en te vervangen door groen. “We willen in dit project stappen om de bevolking aan te moedigen”, legt Moreau uit.
Moreau geeft toe dat Mortsel nog niet veel groene voortuinen heeft, maar daar werken ze aan. “Op het terrein van de stad bekijken we of er eventueel pleinen zijn die we kunnen ontharden. Dat gebeurt ook bij de heraanleg van straten. Mortsel is de meest bebouwde stad in Vlaanderen, dus we komen in actie om daar iets aan te doen.”
Schepen van Groen, Milieu en Natuur Frederik Loy (CD&V) uit Mol merkt dat de gemeente streng is bij het nakijken van voortuinen. “We vragen vaak aanpassingen van plannen of leggen voorwaarden op bij de aangevraagde vergunningen. We geven elke week zo’n tien tot vijftien vergunningen en kijken of die vergunningen nageleefd worden”, zegt Loy.
Mol heeft verstedelijkte en minder verstedelijkte gebieden, daar ziet Loy een verschil in verharde voortuinen. “In het verstedelijkte gebied zijn er veel openbare parkeerplaatsen, daar zien we minder verharde voortuinen die voor wagens bedoeld zijn. In buitenwijken zijn verharde voortuinen ook achterwege gelaten om die reden dat de percelen daar groter zijn en de wagens ook achter het huis geplaatst kunnen worden”, zegt Loy. “Maar in delen waar er meer verharde voortuinen zijn, merk ik dat de inspanningen toenemen om ze open te breken.”
Goede voorbeeld geven
In Hoevenen (Stabroek) wil de gemeente de bewoners sensibiliseren door het goede voorbeeld te geven. Net zoals andere gemeentes werken ze aan hun eigen terrein. “We besloten om verharde stukken terrein in de gemeente te vergroenen. Want het is juridisch niet mogelijk om bewoners te verplichten om hun voortuin open te breken”, legt schepen van Groenvoorziening, Milieu en Openbare Werken Ludo Reyntjens (N-VA) uit.
Reyntjens vermoedt dat het openleggen van verharde voortuinen moeilijk is voor sommigen omdat ze hun wagen daar willen stationeren. “Het is altijd leuker om de wagen zo dicht mogelijk bij de voordeur te plaatsen als je bijvoorbeeld een tweede wagen hebt, maar geen twee staanplaatsen in de garage.”
Reyntjens zegt dat de gemeente alleen maar kan vragen om klimaatbewust te handelen. De schepen richt zich daarom tot bewoners van Stabroek: “Help mee om de natuur tegemoet te komen.”